Kan zelfvertrouwen groeien?

 

‘Ik heb geen zelfvertrouwen’ oppert mijn cliënt aan het begin van de intake. ‘Aha’, antwoord ik, ‘dus het valt nog wel mee?!’ ‘Hoe bedoel je?’ ‘Nou, iemand die echt geen zelfvertrouwen heeft, durft zelfs dat niet te zeggen’… Mijn cliënt begrijpt het, maar vraagt vervolgens ‘Hoe krijg ik dan meer zelfvertrouwen?’ ‘Dat is helaas onmogelijk’ antwoord ik…

 

Méér zelfvertrouwen? Je zelfvertrouwen vergroten? Legio boeken en cursussen als je even gaat zoeken. Maar kan dat überhaupt? Naar mijn mening niet. Je vertrouwt jezelf, óf niet! Er is hier geen middenweg of leerproces. Laat het me uitleggen. Want wat is zelfvertrouwen?

Grofweg kun je dat zélf bepalen of láten bepalen. In het laatste geval is je zelfvertrouwen afhankelijk van het respect van anderen, of niet, van complimenten en/of kritiek. Zeker is in elk geval dat je zelfvertrouwen als een jojo zal variëren. Toch maar zo’n cursus dan?

 

 

Wellicht verstandiger om het zelf, intrinsiek te bepalen. Als ik aan cliënten vraag hoe het met hun zelfvertrouwen zit, antwoorden ze vaak iets in de trant van: ‘Best redelijk, want ik ben goed in sus en zo, ik kan goed dit en dat.’ Een klassieke gedachtegang van menig Westerling, het zelfvertrouwen ophangen aan je prestaties. Ook die manier zal het jojo-effect genereren!

Beter, veel beter lijkt het mij, om je zelfvertrouwen op te hangen aan wie je BENT. Jezelf vertrouwen dus, blij zijn met jezelf. Je sterke kanten, je zwakke kanten, je leuke kanten en je…

Zolang je je best maar doet, toch?! Want, of je nou in God gelooft of de evolutietheorie (of beide), het heeft onnoemelijk veel energie en tijd gekost om JOU hier te krijgen. Een geschenk voor de wereld (‘The gift you are’, John Denver)! Een ongelooflijk wonder, volslagen uniek. En als Zij tevreden zijn, waarom zou jij dat dan niet zijn?!

 

 

Waar ik in mijn vorige column (consistent incontinent) een oorzaak trachtte te vinden voor de tanende intelligentie van de gemiddelde Nederlander (zo schijnen er zelfs mensen te zijn die denken dat AI (kunstmatige intelligentie écht bestaat…?!), en uiteraard mijzelf daarbij als lichtend voorbeeld nam, in deze column aandacht voor een nieuw fenomeen, het zogeheten P.T.T.S. Het betreft een moderne aandoening die zijn oorsprong vindt in de tweede helft van de vorige eeuw. En dan heb ik het niet over de burn-out golf van de laatste decennia, al vermoed ik wel dat ze daar flink aan bijgedragen heeft.

Het kwam te berde tijdens een intervisie gesprek met een collega. Ik vertelde hem o.a. van cliënt Klaas, die leed aan een P.T.T.S. ‘P.T.T.S.?!’ vroeg hij me verbaast. ‘Precies’ zei ik. ‘Nou Harry, je hebt nogal een reputatie, veel over je gehoord, maar dan weet je nog niet dat het P.T.S.S. is, een post-traumatisch stresssyndroom?!’ ‘Jawel’ antwoordde ik, ‘maar ik bedoel toch echt een P.T.T.S.’. En zo nam ik hem mee naar de intake met Klaas van enkele jaren geleden.

 

 

 

Tijdens de intake blijkt mij al gauw dat Klaas aan een P.T.T.S. lijdt. Elke dag werd hij overladen door ellende en misdaad. Hij was dagelijks getuige van vele moorden, oorlogen en andere gruwelijkheden en beleefde de ene ramp na de andere. En, alsof dat nog niet genoeg was, werd hem ook nog eens de ene crisis na de andere gepresenteerd. Geen wonder dat hij het leven niet meer zag zitten en zich ten einde raad tot mij wendde.

Aangezien hij gewoon in Nederland woonde, eveneens in het prachtige Twente (waar volgens mij de natuur weliger tiert dan de misdaad), vermoedde ik al snel een P.T.T.S., een zogeheten Post Traumatisch Televisie Syndroom. ‘Heeft ie vast mijn column ‘Grip op je leven’ gemist’ hoor ik mezelf nog denken.

Na mijn diagnose en het recept ‘nieuwsdieet’ knapte hij zienderogen op. Zag in het échte leven om zich heen véél meer mensen die iets goeds deden dan iets kwaads. Hij kwam erachter dat de meeste mensen inderdaad deugen (dank Rutger*) en goed zijn voor elkaar. En dat het nieuws en de televisie slechts een zeer beperkte en subjectieve blik op de werkelijkheid geven. Reden te meer om op je eigen waarneming, intellect en zintuigen te vertrouwen en breder te leren kijken.

 

Let wel, een P.T.T.S. is niet alleen funest voor je eigen gezondheid, maar óók voor je omgeving. Je schept immers waar je mee bezig bent! Of, zoals de Engelsen zeggen:

‘Energy flows where attention/intention goes’. Wil je ook meewerken aan een betere wereld voor iedereen? Vrede en eerlijk(er) delen op deze paradijselijke aarde?

‘Zie dan het goede, hoor het goede, doe het goede!’ (Boeddhistisch gezegde). Je zult je al snel stukken beter voelen. En jij niet alleen…

 

 

*) ‘De meeste mensen deugen’ van Rutger Bregman

 

 

 

‘Om heel eerlijk te zijn, ben ik nogal teleurgesteld in je coaching. Mijn vorige coach gaf me elk gesprek legio goede adviezen. Jij stelt alleen maar moeilijke vragen. Maar, de eerlijkheid gebiedt mij te zeggen, dat het wel bijzonder is  dat ik je dit nu schrijf. Voorheen zou ik dat niet gedurfd hebben’. Eén van mijn cliënten stuurde mij deze e-mail als reactie op mijn verzoek om enige terugkoppeling na onze sessie. Ik antwoordde: ‘Dank voor je eerlijke feedback, Brigitte. Gelet op de inhoud van je opmerking, lijkt het mij beter om deze persoonlijk te bespreken in onze tweede (…) sessie. Vind je dat goed?’

 

Hoe komt het toch dat we zo vaak zulke hoge verwachtingen koesteren? Waar komen die vandaan, of wie schept deze? Ook Brigitte was al vele jaren in disbalans, doordat het zowel privé als op het werk niet lekker liep. Dan weer zocht ze hulp bij een coach, dan weer bij een psycholoog. Telkens had zij er even baat bij, maar met dezelfde regelmaat kwam het rotgevoel in haar buik terug. En zo kwam ze op een goede dag bij mij met hooggespannen verwachtingen. Eén sessie bij ene Harry en…

 

Zou het aan al die nieuwe trends en goeroes liggen die eens in de zoveel tijd voorbijkomen? Je kent ze vast wel; etiketjes vaak in het Engels of quasi Latijn, snufje Oosterse filosofie, modellen vaak in het vierkant, nu eens matrix, dan weer kwadrant of schijf genoemd. Ander kleurtje, nieuw geurtje, snufje minder zout, iets meer peper en hup, we hebben weer een ‘nieuwe’ methode, hét Ei van Columbus! Iedereen áltijd gezond en gelukkig! En waar men telkens denkt dé waarheid gevonden te hebben, dé oplossing voor ieders probleem, toch komen er telkens weer ‘nieuwe’. Wat verklaart hun succes?

 

Doorgaans begaafde sprekers en schrijvers, charisma en humor te over, net als hun beloftes. Therapie onzin, twee sessies van hun methode, paar puntjes aanstippen of bekloppen en je bent altijd gezond en gelukkig en je afdeling loopt weer als een trein! Tja, wie wil dat nou niet? Maar we weten allemaal dat het zo niet werkt. Niet blijvend in elk geval.

 

Als het namelijk wél zou werken, zouden er toch niet telkens nieuwe hypes worden uitgevonden?

 

Ook leidinggevende Jan moest samengevat in zo’n kleurrijk model, of ik zijn rapport wilde lezen? Ik kijk hem bedremmeld aan, begin te bladeren in het lijvige rapport met teksten als: ‘Jan beschikt over dit en dat en kan in geval A zo reageren maar in geval B soms ook zo’. En na een uur weet je eigenlijk nog niet wat je precies gelezen hebt, laat staan wat je er aan hebt?!

 

Ik antwoordde dat me dat mogelijk een hele dag kost, en of het hem dat, gezien mijn uurtarief, wel waard was? ‘Ach’ zegt Jan, ‘maar jij ziet het zo ook wel hè?’ Ik begin te zoeken naar iets meer persoonlijks, wat echt iets over Jan zelf zegt. ‘Staat achterin, bij de conclusie’ helpt Jan. Aha, ik lees: ‘Uit de test is gebleken (zie 3^ekwadrant, 2^elid) dat Jan niet zo gemakkelijk van vertrouwen is. Het kost best wel even tijd om dat bij hem te winnen. Maar, als je eenmaal zijn vertrouwen hebt, dan lijkt het voor het leven en is er heel goed samen te werken met Jan’. ‘Dat klopt toch,’ zegt Jan, ‘zo zit ik toch ook in elkaar?’ ‘Helemaal waar Jan, klopt precies! Voor jou, en nog 98% van alle Tukkers…’

 

Willen we dan zo graag ‘belazerd’ worden? Moet ik dan misschien ook maar een nieuwe hype beginnen? Heb ik wel een klinkende naam nodig voor mijn werkwijze. Mindlessness wellicht? Of Kromdenken? Of zou Kafkaiaanse Grobbologie toch meer volgelingen trekken?!…

 

Lieve mensen, alle gekheid op een stokje, moraal van dit verhaal?

 

 

Als het jou, je afdeling of je organisatie in het algemeen goed gaat, dan kun je probleemloos dit soort trends volgen en als bedrijfsuitstapjes beschouwen. Een workshopje hier, een dagje hei daar, prima om je zinnen en je blik even te verzetten. Altijd goed en leuk, maar meer is het niet! Verwacht niet dat er echt iets verandert.

Zijn er werkelijk problemen, is er écht iets aan de hand, loopt het structureel niet goed op jouw afdeling of loop je al (te) lang tegen grenzen aan, zit je écht niet lekker in je vel, dan helpt alleen een goede coach, therapeut of trainer. Hoe kun je deze herkennen? Je kunt het lezen in mijn boek ‘Laat je de kop niet gek maken’ (blz. 146).

 

Blijf je toch liever geloven in gouden bergen die je schijnbaar moeiteloos kan beklimmen? Houd dan wel rekening met steile afgronden…